Voeding en ADHD Voorbij de voedingsmiddelen kleurstoffen

Zeggen dat ADHD controversieel is, is een levensgroot understatement. ADHD wordt steeds vaker vastgesteld, maar er is nog altijd geen wetenschappelijke overeenstemming over wat ADHD veroorzaakt, of over de vraag of het wel een ‘ziekte’ is.

Is er sprake van een overdiagnose van kinderen die eigenlijk gewoon lekker buiten rond moeten rennen, of worden we alleen maar beter in het diagnosticeren van kinderen die echt een probleem hebben? En als er een probleem is, was dat er dan altijd al en zagen we het gewoon niet, of is het een nieuw probleem dat wordt veroorzaakt door iets in de moderne omgeving (zoals voeding)?

Dit zijn belangrijke vragen. Maar los van de antwoorden blijft het feit bestaan dat veel kinderen echt worstelen met de symptomen die een arts zou kunnen classificeren als ADHD. En het is duidelijk niet zo simpel als ‘naar buiten gaan en spelen’: er zijn genoeg kinderen die dat nog wel doen en toch nog met deze symptomen te kampen hebben.

Dus in plaats van te discussiëren over de vraag of de symptomen van ‘ADHD’ technisch gezien een aandoening zijn of iets anders, nemen we een aantal van de studies onder de loep die zijn gedaan naar hoe voeding de symptomen beïnvloedt, inclusief zaken die verder reiken dan voedingsmiddelen kleurstoffen. Als we ons focussen op kleurstoffen en andere toevoegingen, zien we andere aandachtspunten op het vlak van voeding misschien over het hoofd, net als indirecte effecten die hun werk doen via de bloedsuikerregulatie en ‘beloningsroutes’ (‘reward pathways’) in de hersenen.

Het werk van doktor Benjamin Feingold

De belangstelling voor voeding en ADHD begon in de jaren zeventig met een onderzoeker genaamd Benjamin Feingold. Feingold richtte zich op kunstmatige kleurstoffen en salicylaten. Dit is een stof die van nature voorkomt in allerlei soorten fruit en groente en die voor de meeste mensen geen enkel probleem vormt. Maar sommige mensen zijn intolerant voor salicylaten en vertonen een soort allergische reactie als ze deze stoffen gebruiken. Feingold ontdekte dat veel kinderen goed reageerden op een eliminatiedieet vrij van kunstmatige kleurstoffen en salicylaten.

Maar na een eerste golf van enthousiasme zetten betrouwbaardere studies vraagtekens bij de kracht van het Feingold-dieet en dat zorgde ervoor dat artsen er lange tijd niet veel meer voor voelden om voeding en ADHD nader te onderzoeken.

Recent onderzoek naar kleurstoffen en toevoegingen: een voedselallergieconnectie?

Pas onlangs is er opnieuw belangstelling voor de rol die voedseltoevoegingen kunnen spelen bij ADHD. Een interessante nieuwe connectie is de link tussen voedseladditieven en allergieën. In deze post beschrijft Emily Deans een aantal recente studies die ADHD in verband brengt met zowel voedingsadditieven en conserveermiddelen als met voedselallergieën onder sommige kinderen (niet allemaal). Ze beschrijft verschillende goed-opgezette onderzoeken die wat bewijs leverden voor de rol van kunstmatige kleur- en smaakstoffen. Het betrof onder andere dit onderzoek (uit 2007) dat ontdekte dat een drankje met kunstmatige kleurstoffen en conserveermiddelen de hyperactiviteit onder kinderen van 3 en kinderen van 8-9 jaar deed toenemen. Een vervolgonderzoek vond genetische afwijkingen in het histaminemetabolisme onder kinderen die heftig reageerden op het drankje met het voedingsadditief, wat suggereert dat de symptomen een soort allergische reactie op de toevoegingen zouden kunnen zijn.

Deze studie gebruikte een eliminatiedieet dat interessant zou moeten zijn voor de Paleo-aanhangers (rijst, vlees, groenten, geen gluten, geen zuivel, geen peulvruchten) en toonde een significante verbetering. Dit overzicht besprak overigens de studies die er tot op heden zijn gedaan en concludeerde dat er geen echt bewijs is voor suiker of aspartaam als oorzaak van ADHD-symptomen. Suiker heeft veel gevaren, maar het bewijs ondersteunt de gedachte dat ADHD daarbij hoort niet.

Voedingstekorten en ADHD

Ander onderzoek richtte zich op voedingstekorten en ADHD. Wat als het probleem niet zozeer draait om ‘te veel van iets wat slecht is’ maar eerder om een ‘tekort aan iets wat goed is’?

Dit overzicht van behandelingen van ADHD die niet op medicatie zijn gebaseerd liet zien dat er een positieve samenhang is tussen de ernst van de symptomen en tekorten aan

• ijzer
• zink
• magnesium

Een studie bracht aan het licht dat zinksupplementen beter werken dan een placebo om hyperactiviteit te verminderen (maar niet voor wat betreft een aandachtstekort), met name onder patiënten die al een zinktekort hadden. Magnesiumsupplementen blijken soms ook in zekere mate te werken.

Recenter hebben verschillende studies gesuggereerd dat ADHD gerelateerd kan zijn aan een tekort aan omega-3-vetten, vooral het langeketenvetzuur DHA. In deze studie wordt dit besproken. Kinderen met ADHD hebben relatief lage omega-3-levels. Sommige onderzoeken met supplementen tonen een gunstig effect aan, andere juist niet. Deze studie adviseerde een omega-3-supplement van 300-600mg/dag voor minimaal 2-3 maanden, iets waar makkelijk aan te komen is met zelfs een kleine hoeveelheid zalm of sardines.

Voedingspatroon in het algemeen

In deze studie kozen de onderzoekers een andere benadering. In plaats van te kijken naar een enkel onderdeel van een dieet, keken ze naar het voedingspatroon in het algemeen. Een random groep patiënten kreeg alleen medicatie, terwijl een andere groep medicatie kreeg in combinatie met adviezen voor een gezond dieet (weliswaar gebaseerd op een opvatting over ‘gezondheid’ die uitgaat van vetarme en volkoren producten, maar het advies hield wel belangrijke zaken in als ‘vermijd suikerrijke frisdranken’ en ‘eet meer groente’).

Aan het eind van de proefperiode was er geen significant verschil tussen de twee groepen met betrekking tot hyperactiviteit/impulsiviteit of onoplettendheid. Maar als de onderzoekers ook keken naar in hoeverre de dieetadviezen waren nagekomen (dus niet alleen of een kind in de dieetgroep zat, maar in hoeverre de ouders de adviezen opvolgden), was er een duidelijk verband tussen een verbetering van het dieet en een toename van de concentratie.

Bloedsuiker, gewicht en ADHD

Een andere manier om het probleem van voeding en ADHD te benaderen gaat uit van de vraag naar lichaamsgewicht. Volwassenen en kinderen met ADHD hebben een grotere kans op overgewicht of obesitas dan andere mensen. Waarom?

Er is wat onderzoek dat een verband suggereert met bloedsuiker. In dit onderzoek hadden kinderen met ADHD een hoger HbA1c. Ze hadden geen hogere bloedsuiker in het algemeen, maar een hoger HbA1c-niveau zou kunnen duiden op meer schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Aan de andere kant was er geen samenhang tussen de HbA1c-waarden en het gewicht van de kinderen.

Een ander mogelijk antwoord zijn de veranderingen in beloningssignalen in de hersenen. Kinderen met ADHD hebben veranderingen in neurotransmitters als dopamine die beloning reguleren, evenals het uitvoerende functioneren (dit komt neer op het maken van rationele keuzes en het uitstellen van beloning). Dat is een reden waarom stimulantia werken als behandeling: ze hebben effect op dopamine en het beloningssysteem.

Beloningssignalering bij ADHD is vergelijkbaar met beloningssignalering bij obesitas en ‘binge eating’. We weten dat een consequent dieet van extreem bevredigende junkfood gewichtsgerelateerde problemen kan veroorzaken; zou hetzelfde het geval kunnen zijn bij ADHD?

Deze studies naar bloedsuiker en beloning suggereren dat een dieet met weinig koolhydraten (vooral in voedsel waar ook vet in zit) zinvol kan zijn, maar het is belangrijk op te merken dat dit nog speculatief is en dat er nog veel onderzoek naar gedaan moet worden.

Dieet en medicatie zijn niet onderling uitwisselbaar

Dit was een kijkje op een aantal interessante studies over mogelijke verbanden tussen verschillende dieetfactoren en ADHD-symptomen. Het is geen diagnostisch instrument, het is geen substituut voor een arts en het is zeker geen claim dat voeding ADHD kan ‘genezen’ of medicijnen kan vervangen.

Ja, het langetermijngebruik van stimulantia kan eigen problemen creëren. Dit zijn serieuze problemen waar serieus aandacht aan moet worden besteed. Maar dat we een effectief en veilig alternatief willen, betekent niet per definitie dat dieetinterventies op magische wijze dat alternatief zullen worden.

Het is geen kwestie van of het een of het ander. Sommige ouders kiezen misschien voor stimulantia en dieetaanpassingen. Sommige ouders proberen misschien dieetaanpassingen en komen erachter dat het in feite niet helpt (vergeet niet dat veel van de voedselallergieconnecties afhankelijk zijn van de gevoeligheden van het individuele kind; wat voor het ene kind werkt, kan voor het ander totaal ineffectief zijn). Sommige ouders proberen de dieetoptie en kunnen wellicht langzaam minderen met de stimulantia. Het is een ontzettend persoonlijke keuze; dit is hooguit een beetje extra informatie om je te helpen bij het maken van keuzes.

Oorspronkelijke titel: DIET AND ADHD: BEYOND FOOD DYES
Bron: http://paleoleap.com/diet-and-adhd-beyond-food-dyes/